Legenda Po Klon Girai^*

W wiosce Play Chackling, obecnie nazywanej My Nghiep, w okręgu Ninh Phuoc, w prowincji Ninh Thuan żyła para On Paxa i Muk Chakling, oboje bardzo starzy i bezdzietni.

Pewnego dnia szli wzdłuż wybrzeża i łowili małże, żeby je wymienić na ryż, gdy usłyszeli w pobliżu płacz dziecka. Pobiegli w tym kierunku i zobaczyli niemowlę dryfujące na falach. Uratowali dziecko z wody i bardzo szczęśliwi , zabrali do domu i wychowali. Dziewczynka wyrosła na piękną pannę o imieniu Karit.

W miarę jak rosła stawała się coraz piękniejsza i nie było piękniejszej od niej w całej wiosce. Była nie tylko piękna z wyglądu, ale również miała dobry charakter. W domu zawsze robiła to, co jej kazali opiekunowie. Wszyscy ją kochali.

Pewnego dnia poszła ze swym przybranym ojcem do lasu po drzewo na opał. Było gorąco i była bardzo spragniona, ale w pobliżu nie było żadnej wody. Nagle ujrzała płaski kamień z kilkoma nieruchomymi kroplami wody na powierzchni, czystymi jak krople deszczu. Pochyliła się, a wtedy woda trysnęła wystarczająco mocno, aby mogła się napić. Po zaspokojeniu pragnienia pobiegła do swego przybranego ojca, aby mu o tym opowiedzieć. Ojciec był również spragniony, więc poszedł z nią do kamienia i też się napił. Jakiś czas po tym jej brzuch się powiększył i okazało się, że jest w ciąży.

Urodziła bardzo brzydkie dziecko. Miało ogromnym apetyt i cały czas płakało, żądając jedzenia. Przybrani rodzice dziewczyny nazwali go Jatol (lub Jadol). Nie mogąc znieść ciągłych plotek i szyderstw wieśniaków na temat jej nieślubnego dziecka, Karit musiała przenieść się do innej wioski pozostawiając dziecko pod opieką swych przybranych rodziców. Chłopiec rósł i stawał się coraz bardziej gburowaty i brzydki. Poza tym wrzody i liszaje pokrywały jego ciało. Żadne dziecko ze wsi nie chciało się z nim bawić.

Kiedy podrósł, aby wspomóc opiekunów wynajmował się do pracy przy wypasaniu bydła u zamożniejszych gospodarzy. W czasie kiedy dorastał jego opiekunowie zmarli, a on porzucił pracę i wraz ze swoim przyjacielem Po Klon Chanh przeniósł się w góry i zajął uprawą liści betelu. Pewnego dnia wracając do domu poczuł się bardzo zmęczony. Widząc płaski kamień¹ na poboczu drogi wspiął się na niego i położył. Po Klon Chanh, który kochał swojego przyjaciela poszedł sam do domu, by przynieść mu trochę ryżu. Po powrocie zobaczył dwa smoki liżące ciało Jatola. Zdziwiony nie mógł się powstrzymać od krzyku. Smoki zniknęły, a przed sobą ujrzał młodego Jatola, przystojnego i zgrabnego, bez śladu liszaji i wrzodów.

Po Klon Chanh bardzo szczęśliwy opowiedział o wszystkim wieśniakom. Plotki o tym wydarzeniu wkrótce dotarły do króla Nuhola (król Xa Dau) w forcie Laru (Tuy Hoa). Król pomyślał, że to może być dobry znak i kazał nadwornemu astrologowi i historykowi objaśnić to wydarzenie. Ów orzekł, że Jatol może być wybitnym geniuszem. Wtedy król wezwał Jatola na dwór dla dokładniejszego zbadania i stwierdził, że wszystko, co mówił nadworny astrolog było prawdą. Kiedy córka króla, księżniczka Thakol zakochała się w Jatolu, król postanowił wyprawić im wesele.

W 1167 roku król Xulika zmarł w swojej stolicy Balcribanoi (Binh Dinh) nie zostawiając potomka. Na dworze wiedziano, że Jatol jest geniuszem. Posłano więc posłańca na białym słoniu z zaproszeniem do objęcia tronu. Z początku Jatol odrzucił propozycję. Lecz ulegając perswazjom rodziny żony i żądaniom dworu przyjął sukcesję po królu Xulika i został królem Po Klon Girai. Posłańca na białym słoniu wysłał na południe po swoją żonę, która została królową Bia Thalkol.

Po pięciu latach panowania król Po Klon Girai przeniósł swoją stolicę do Bal Hangau (prowincja Quang Nam) i rządził jeszcze 50 lat. W międzyczasie jego rodzinna Panduranga (Phan Thiet), była często, lecz bezskutecznie najeżdżana przez armię Suryavarmana, króla Chan Lap. W roku 1201 Jayaindravarman VII, król Chan Lap podjął drugą wojenną wyprawę i zajął częściowo Pandurangę, którą okupował do 1220 roku².

W Quang Nam, król Po Klon Girai zorganizował obronę swojej stolicy, a następnie poprowadził armię na południe, aby wzmocnić obronę Pandurangi i zniszczyć najeźdźców z Chan Lap. Nie mógł poradzić sobie z dominacją Kambodżan aż do roku 1220³.

Według zapisów historycznych Czampy, w roku byka wg kalendarza Czamów, król Po Klon Girai z Quang Nam powrócił do Pandurangi, żeby wybrać miejsce na postawienie świątyni upamiętniającej jego pochodzenie. W regionie Balhuk⁴, gdzie obecnie znajduje się wioska My Tuong, zastąpił mu drogę kambodżański generał Hakhal, ówczesny gubernator tego regionu. Chcąc uniknąć rozlewu krwi, Po Klon Girai wyzwał go na pojedynek polegający na tym, kto szybciej wybuduje wieżę świątynną. Ten, kto pierwszy skończy budować i zatknie swój sztandar na szczycie wygrywa, a ten, który przegrał zabiera swoją armię i wraca do domu. Czas na budowę określono na trzy dni. Generał, mając więcej żołnierzy, sądził, że skończy budowę wcześniej, nie był natomiast pewny zwycięstwa w bitwie z Po Klon Girai, który był najmądrzejszym królem Czamów. Zgodził się więc na pojedynek, po czym obaj podpisali traktat. Król Po Klon Girai budował swoją wieżę w okolicy wzgórza Bohla (naprzeciwko obecnej stacji kolejowej Thap Cham), a generał Hakhal w okolicy My Tuong. Wynik pojedynku był taki, że budowla Po Klon Girai została ukończona pierwsza, a flaga Czamów zatknięta na szczycie. Wczesnym rankiem trzeciego dnia budowy generał Hakhal usłyszał trzy strzały, którymi król Po Klon Girai sygnalizował ukończenie budowy. Generał spojrzał w kierunku wzgórza Bohla i zobaczył flagę Czamów powiewającą promiennie na szczycie świątyni, podczas gdy jego wieża była wciąż nieukończona. Hakhal musiał pogodzić się z losem, uznać swoją przegraną i wycofać armię.

W XIII wieku, w roku byka wg kalendarza Czamów, król Po Depathathor (Che Man) mistrzowsko wykończył architektoniczny krztałt świątyni, dzięki czemu stała się ona piękniejsza, bardziej wyrafinowana i solidniejsza od innych.

Podczas pobytu Po Klon Girai w Pham Rang ludność cierpiała niedostatek spowodowany suszami i innymi klęskami niosącymi poważne obniżenie poziomu zbiorów. Dla przezwyciężenia problemów król nakazał swoim ludziom budowę tamy Paxa, obecnie zwanej Nha Trinh, i wykopanie szeregu kanałów rozprowadzających wodę z rzeki Dinh na pola ryżowe w celu irygacji. Zachęcił młodzież do współzawodnictwa w kopaniu kanałów i rowów w celu nawodnienia całej powierzchni pól ryżowych na południu wodą z rzeki Mai Huong. Dziewczęta kopały na prawym brzegu rzeki, a chłopcy na lewym. Dziewczęta skończyły swoją pracę wcześniej dzięki staraniom i sprytowi z jakim nakłaniały wielu chłopców do pomocy zarówno za dnia, jak i nocami. Obecnie kanał na prawej stronie rzeki nazywany jest kanałem żeńskim lub kanałem Czamów.

Oprócz wspomnianych kanałów król Po Klon Girai kazał również kopać mniejsze rowy wzdłuż podnóża gór w celu rozprowadzenia wody ze strumieni i strumyków dla nawodnienia okolicznych pól ryżowych.

Dzisiejszy wielki potencjał rolny prowincji Ninh Thuan w przeważającej części zależy od tamy Paxa (Nha Trinh) i jej prawie doskonałego systemu rowów i kanałów.

O wielkich osiągnięciach króla Po Klon Girai napisano w kronice Nam Phong: " Król Po Klon Girai jest nie tylko narodowym bohaterem, ale także rolniczym bogiem swojego ludu."

Ku jego pamięci Czamowie wznieśli w świątyni posąg przed którym się modlą, a świątynię nazwali jego imieniem ­ Po Klon Girai.

Legenda mówi, że król Po Klon Girai mógł dokonać tylu wielkich czynów dlatego, że wspomagał go Sioa (Sziwa), wcielenie Świętego Decamonu.W związku z tym nad wejściem do głównej wieży świątyni umieszczono posąg Sioa trzymającego w ręce magiczną pałeczkę "Det". W książce "Rodzima ziemia Ninh Thuan" opublikowanej w 1977 roku, na stronie 77 autor Nguyen Dinh Tu pisze: Kompleks świątynny Po Klon Girai składał się początkowo z sześciu wież, wieży głównej i pięciu towarzyszących. Obecnie pozostały: wieża główna, dwie towarzyszące w jednej linii przed wieżą główną, i jedna za nią poświęcona królowej Bia Thalkol. Reszta kompleksu jest zrujnowana.

Wieża główna ma pięć kodygnacji, różnej wysokości. Ze wszystkich czterech stron zrobione są imitacje okien dekorowane deseniami winorośli wykonanymi z wypalanej gliny. Wokół każdego piętra wyrzeźbione są figury tancerek Apsary. Na szczycie głównej wieży jest ceglany kwadratowy blok, z wyrzeźbionymi na rogach figurami byków z podniesionymi głowami. Na samym środku, na szczycie wieży umieszczono wyrzeźbiony w kamieniu kwiat lotosu. Przy wejściu do głównej wieży znajduje się posąg byka z głową uniesioną w kierunku ołtarza. Jest to święte zwierzę, zwane Limo Kapil, najważniejszy zwierzęcy strażnik świętych i bogów.

Każdego roku, pierwszego dnia, siódmego miesiąca wg kalendarza Czamów - w przybliżeniu dziesiątego księżycowego miesiąca roku - Czamowie z otaczających świątynie obszarów: Phu Nhuan, Thanh Tin, Phuoc Dong, Hieu Le, Hoai Trung, Nhu Ngoc w nowych , pięknych strojach tłoczą się wokół świątyni z darami dziękując Po Klon Girai lub prosząc go o łaskawą opiekę i wsparcie. W tym czasie odbywają się również obchody Nowego Roku Czamów z wesołymi tańcami i śpiewami.

W dodatku, co siedem lat Czamowie obchodzą dwa oddzielne święta dziękczynienia swemu łaskawemu Panu Królowi, nazywane "Payak" i "Puik". W Phan Rang Czamowie i Kinhowie (Wietnamczycy) ze wschodnich okolic tamy Nha Trinh celebrują ceremonię zabijania byka na tamie. W okręgu Tuy Phuong Czamowie odprawiają swoje obrzędy w porcie Lien Huong. Bogaci i szlachetni celebrują "Payak" podczas gdy biedni świętują "Puik". Obchody powyższych świąt stają się coraz rzadsze. Spośród ludzi mieszkających w wioskach Than Vu, Phu Nhieu czy Phu Lac tylko ci, którzy są spokrewnieni z Królem wciąż podtrzymują tradycje modłów w jego świątyni "Kut" usytuowanej na stoku wzgórza po wschodniej stronie wioski Phu Nhieu obecnie należącej do okręgu Tuy Phuong.

    giang.pl

Designed & copyright Irdyb © 2007
Kopiowanie jakichkolwiek tekstów bez wiedzy autorów surowo zabronione!
Serwis używa ciasteczek.